Biofilia (z gr. bios – życie, philia – miłość) to naturalna, wrodzona potrzeba człowieka do kontaktu z naturą oraz innymi formami życia.
Po raz pierwszy tego pojęcia użył psychoanalityk i psycholog społeczny Erich Fromm w latach 60. XX wieku. Zdefiniował go jako „namiętną miłość do życia i wszystkiego, co żyje”. Uważał, że wiele współczesnych chorób ma związek z utratą więzi ze światem natury, co skutkuje wewnętrznym cierpieniem i poczuciem wykorzenienia. Fromm wprowadził ten termin w opozycji do nekrofilii, tj. patologicznej fascynacji śmiercią i tym, co martwe.
Koncepcja biofilii została spopularyzowana 20 lat później przez biologa Edwarda O. Wilsona, który nadał jej znaczenie „instynktownej więzi człowieka z naturą i innymi formami życia”. Wilson w swojej książce pt.”Biophilia” (1984) rozszerzył kontekst tego pojęcia, podkreślając, że wrodzony pociąg do Życia jest kluczowy dla naszego człowieczeństwa. Według niego ludzie mają genetycznie zakodowaną więź z przyrodą, która wpływa na nasze emocje, zdrowie i poczucie sensu.
Od tamtej pory termin biofilia stał się kamieniem węgielnym psychologii środowiskowej.
Współczesne badania potwierdzają biofiliczność człowieka.
Nasza ewolucja przez setki tysięcy lat przebiegała wśród przyrody – w lasach, na łąkach, nad wodami. Natura była naszym domem, źródłem pożywienia i schronienia. Karmiła nas i kształtowała. Jeszcze sto lat temu większość ludzi na świecie mieszkała na wsi, w bliskim kontakcie z ziemią, zwierzętami oraz cyklami przyrody.
Dziś żyjemy w środowisku zdominowanym przez beton, szkło i metal. Otaczają nas sztuczne światła, hałas, przetworzone powietrze i powierzchnie pozbawione życia. Tymczasem nasze ciała i umysły są wciąż „zaprogramowane” do życia w naturze.
Naukowcy wskazują, że brak kontaktu z przyrodą może prowadzić do tzw. zespołu deficytu natury – zaburzeń koncentracji, przewlekłego zmęczenia, poczucia odłączenia, obniżonego nastroju i ogólnego spadku dobrostanu.
Główne założenia biofilii:
- Natura jako źródło równowagi i zdrowia – kontakt z przyrodą obniża stres, poprawia nastrój, wspiera układ odpornościowy.
- Potrzeba zakorzenienia – człowiek czuje się pełniejszy i spokojniejszy, gdy żyje w zgodzie z rytmami natury.
- Projektowanie biofiliczne – koncepcja biofilii stała się inspiracją dla projektowania, które integruje elementy przyrody oraz naturalne formy w przestrzeniach zbudowanych, aby poprawić jakość życia i pracy ludzi. W architekturze i urbanistyce uwzględnia się naturę: światło dzienne, rośliny, wodę, naturalne materiały.
- Biofilia w edukacji i terapii – wykorzystuje się ją m.in. w terapii ogrodniczej (hortiterapia), leśnych kąpielach (shinrin-yoku), pracy z rytmami natury i wielu innych terapiach naturalnych.
Biofilia w kontekście holiterapeutyki, czyli Natura i Nauka w harmonii.
- Holistyczne zdrowie: zgodnie z badaniami kontakt z naturą wpływa na ciało, emocje, ducha i umysł. Uspokaja, obniża poziom stresu. W medycynie ludowej uważano, że spacer po lesie „czyści duszę”.
- Naturalne rytmy: dzień/noc, pory roku, cykle księżyca – pomagają regulować nasz biologiczny zegar.
- Biofiliczne praktyki: spacery, ogrody terapeutyczne, kąpiele leśne, kontakt z ziemią, zioła, dźwięki natury itp.
- Biofilia w duchowości: poczucie więzi z większym ekosystemem, zachwyt różnorodnością Życia, wdzięczność, pokora wobec Natury.
srebrni.pl 